Francisco Goya, Aklın Uykusu Canavarlar Doğurur
Teknolojinin bu kadar ilerlemiş olduğu yazılı ve görsel materyallerin dünyanın bir ucundan diğer ucuna saniyeler içinde iletildiği ve birkaç saniyelik zaman diliminde milyonlarca kişiye ulaştığı günümüzde, iyi bir okur olarak basım-yayım işlerinin bu kadar hızlı olmadığı dönemleri düşünürken sık sık Goya’yı hatırlarım ve çalışmalarının içinde benim bu durumumu “Aklın Uykusu Canavarlar Doğurur” gravürü çok iyi anlatır.
Gravür baskı, kabaca insanın yazıyı keşfedip taşa, ağaç kabuğuna, kemiğe semboller kazıyıp kendini bir başkasına ya da geleceğe anlatma ihtiyacıyla doğsa da asıl ilerleme ve gelişmeyi 15. yüzyılda gerçekleştirmiştir. Orta Çağ’ın karanlık dönemlerinde insanların şeytanlıkla, büyücülükle suçlandıkları sadece dinleri için yakıldıkları, düşünmenin bile suç sayıldığı bir dönemde Reform ve Rönesans hareketleri nasıl olmuş da yayılmış ve kendine taraftar bulmuştur sorusuna verilecek cevaplardan biri de bugünkü karikatür benzeri çalışmaların o dönemde gravür olarak çalışılması ve geniş kitlelere ulaştırılmasıdır, olabilir.
Gravür baskı ilgili detaylı ve aydınlatıcı bilgiyi Doç. Dr. Deniz BAYAV’ın GELENEKSEL VE DENEYSEL YÖNLERİYLE GRAVÜR BASKI isimli kitabında buldum.
Baskı resmin genel bir tanımını yapmamız gerekirse çeşitli araçların yardımıyla kalıplar üzerinde desenler oluşturarak, mürekkeplenen kalıp aracılığıyla desenin kâğıda veya çeşitli malzemeler üzerine basılmasıyla oluşturulan çalışmalardır, diyebiliriz.
Basri Erdem, 33 x 50 cm., 2008.
Gravür baskı tekniğinin geçmişten günümüze kısa bir tarihçesi ile başlayan çalışma, bu alanda kullanılan malzemelerin ve tekniklerin anlatımı üzerine şekillenir. Ustalardan eserler, fotoğraflar ve açıklamalar aracılığı ile bu tekniğin imkân ve olanaklarının ortaya çıkarılması amaçlamıştır.
Gravür baskı tekniklerini ve onun ayrıntılarını detaylandırarak anlatma ihtiyacından hareketle ortaya çıkan ve hazırlanan kitapta; gravür baskıya ilgi duyanlar, tekniği yeni öğrenenler ve farklı yöntemlerle uygulamak isteyenler için malzeme seçiminden, uygulamaya dek pek çok detay aydınlatılmış.
Bünyamin Özgültekin
Kitabın ilk bölümünde gravür baskı sanatı, tarihçesi ve sanatçıları anlatılmış, geniş örneklerle açıklanmıştır.
İkinci bölümde gravür baskıda kullanılan malzemeler ve bunların hangi aşamalarda ve ne şekilde kullanıldığı aydınlatıcı ve yol gösterici bir şekilde tanıtılmış.
Üçüncü bölümde baskının yapılacağı plaka hakkında bilgi verilmiş ve hangi işlemlerden geçeceği örneklerle anlatılmış.
Dördündü bölümde gravür baskı teknikleri ve yöntemleri, amatör uygulayıcıların da anlayıp kullanacağı şekilde detaylarla anlatılmış.
Beşinci bölümde, hazırlanan plakaya, seçilmiş baskı yöntemiyle baskının nasıl ve ne şekilde yapılacağı örnek çalışmalarla anlatılmış.
Altıncı bölümde ise yapılan baskının nasıl korunacağına dair açıklamalar mevcut.
Son bölümde ise gravür sanatı ile ilgili son dönem çalışmaları ve yeni arayışlar, yeni akımlar inceleniyor.
Değerli hocamız Deniz Bayav’ın “Konuya ilgi duyanlar açısından, gravür baskı sanatının en başından en sonuna dek ihtiyaç duyanların yararlanabileceği bir kaynak olması amaçlanan kitap, en başta deneyimlerden ve yerli, yabancı birçok kaynaktan yararlanarak oluşturulmuştur. Tarihçesini, gerekli malzemelerini, gravür baskı tekniklerini, yapılan çalışmaları ve farklı malzemelerle metal plaka üzerindekine benzer işlemleri içeren yeni arayışları kapsayan bu kitabın, baskı sanatları üzerine yayımlanan diğer kaynaklarla birlikte ülkemiz baskı sanatının gelişimine katkıda bulunacağını umuyorum.” sözleriyle tanıttığı Geleneksel ve Deneysel Yönleriyle Baskı adını taşıyan kitap, baskı sanatına ilgi duyanlar, baskı sanatıyla amatör ya da profesyonel olarak uğraşanlar için bir başucu kitabı olma niteliği taşıyor.