Özgen Yıldırım Sosyolog&Sanat Yazarı ozgenyil@gmail.com
Christo ve Jeanne-Claude, çevreye yapmış oldukları sanatsal müdahalelerle oldukça ses getiren yerleştirmelere imza attılar. Onların yerleştirmelerini diğerlerinden ayıran en önemli özellik, devasa boyutlardaki çevresel nesnelere olan ilgiden kaynaklanır. Bu devasa nesnelere birer örnek vermek gerekirse, bir parlamento binası ya da bir köprü tam da onların sanat nesnelerini oluşturabilecek formlardır. Paris’te Pont Neuf Köprüsü’nün kemerlerinin altın rengi plastik örtüyle paketlenmesi, 1995 yılında Almanya’nın eski parlamento binasının, Reichstag’in paketlenmesi, hem mental hem de endüstriyel bir hazırlığın sonucu ortaya çıkan yapıtlardır. Dahası 2005 yılında, New York-Central Park’ta hayata geçirdikleri “Kapılar” isimli yerleştirmelerinde 7500 adet kapı yerleştirilirken konstrüksiyonunda toplamda 5000 tonun üzerinde çelik malzeme kullanılmıştır. 1969’da Avustralya’da sahil şeridini, 1972’de Kolorado’da bulunan vadiyi, 1997’de ağaçları paketleyen avangard çift, 1991’de Japonya’da 1340 mavi dev şemsiyeyi İbaraki kentinde açmıştır. Mavi şemsiyeler görsel bir şölene dönüşmüştür.
Bu devasal çevresel yerleştirmelerin arkesinde birçok kolaj çalışması ve sanat objesi de sanatçıların üretimlerinin bir parçasını oluşturmaktadır. Sanatçı çiftin, Sofia City Art Gallery’de 1963 yılından 2014 yılına değin üretmiş oldukları 130 baskı ve objeden oluşan koleksiyonu, 14 Eylül- 22 Kasım tarihleri arasında izleyiciyle bir araya gelmektedir. Sergilenen baskıların ortak özelliği, çevresel paketleme çalışmalarının ya bir ön çalışması ya da daha küçük objelerin paketlenmiş hâlleri olarak, ölçüm verileri ile birlikte tasarlanmasıdır. Bir arabanın paketlenmesinde kullanılacak örtü ya da kumaşın hangi ölçüde ve nasıl yapılacağının detayları açıkça görülebilmektedir. Çevresel bir sanat yerleştirmesinin dayanıklılığının ne denli zor olduğu ve korunmasının zorluğundan hareketle, fotoğrafla onları belgelendirmek zorunlu görünmektedir. Böyle bir çalışmanın örneği olan “petrol varilleri” yerleştirmesinin, taslak çiziminin baskısı yine sergilenen çalışmalar arasındadır. 1997 yılında “Motor cycle-Sidecar” isimli çalışmasında Harley Davidson’ı paketleyen sanatçı, yine bu çalışmanın ölçümlerini baskısında izleyiciyle paylaşmaktadır.
Çağın ötesinde bir sanat anlayışının öncüleri olan Christo ve Jeanne-Claude çifti, M. Vassileva’nın deyimiyle sınırları zorlayarak hayal etmenin peşinden giden, aynı zamanda, politik, ekolojik ve sosyal problemleri irdeleyerek mühendislik becerilerini sanatın içine dahil eden yapıtlar ortaya koymaktadırlar. Bu çalışmaların ortaya çıkışında ise en önemli temayı özgürlük düşüncesi oluşturmaktadır.
